เมนูหลัก>
กิจกรรมอื่นๆ >> พ่อพันธุ์สุกรในระบบหมุนเวียนพันธุ์
11 ต.ค. 2560 15:38:18
คำศัพท์ที่ควรทราบในการศึกษาพันธุศาสตร์
1.เซลล์สืบพันธุ์(gamete หรือ sex cell) หมายถึง ไข่ หรือ สเปิร์ม ซึ่งเป็นโครงสร้างที่บรรจุสารพันธุกรรมที่จะถ่ายทอดไปยังรุ่นลูกเมื่อมีการปฏิสนธิเกิดขึ้น
2.ลักษณะเด่น (dominance) หมายถึง ลักษณะที่ปรากฏออกมาในรุ่นลูกหรื่อรุ่นต่อๆ ไปเสมอ
3.ลักษณะด้อย (recessive) หมายถึง ลักษณะที่ไม่มีโอกาสปรากฎในรุ่นต่อไป เป็นยีนที่แฝงอยู่ และจะถูกข่มโดยยีนเด่น
4.ยีน (gene) หมายถึง ลักษณะทางพันธุกรรมซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของโครโมโซม โครโมโซมของคนเรามี23คู่และยีนมีอยู่ประมาณ 50,000 ยีน ยีนเหล่านี้กระจายอยู่ในโครโมโซมแต่ละคู่จะควบคุมการถ่ายทอดลักษณะไปสู่ลูกได้ประมาณ 50,000 ลักษณะ
5. แอลลีล (allele) คือ ยีนที่เป็นคู่เดียวกันเรียกว่าเป็น แอลลีลิก(allelic)ต่อกันหมายความว่าแอลลีลเหล่านั้นจะมีตำแหน่ง เดียวกันบนโครโมโซมที่เป็นคู่กัน(homologous chromosome)
6.โฮโมไซกัส ยีน (homozygous gene) หมายถึง ยีนที่เหมือนกันอยู่ด้วยกัน เช่น TT , tt เป็นต้น
7.เฮเทอโรไซกัส ยีน (heterozygous gene) หมายถึง ยีนที่ต่างกันอยู่ด้วยกัน เช่น Tt เป็นต้น
8.จีโนไทป์ (genotype) หมายถึง ลักษณะหรือแบบของยีนที่ควบคุมลักษณะ
9.ฟีโนไทป์ (phenotype) หมายถึง ลักษณะของสิ่งมีชีวิตที่ปรากฎออกมาเนื่องจากการแสดงออกของยีนและอิทธิพลของสิ่งแวดล้อม ฟีโนไทป์ = จีโนไทป์ + สิ่งแวดล้อม
10.โฮโมโลกัส โครโมโซม (homologous chromosome) หมายถึง โครโมโซมที่เป็นคู่กัน มีขนาดและรูปร่างภายนอกเหมือนกัน (แต่ยีนภายในอาจแตกต่างกัน) โดยท่อนหนึ่งมาจากพ่อ อีกท่อนหนึ่งมาจากแม่
11.โฮโมไซกัส โครโมโซม (homozygous chromosome) หมายถึง โครโมโซมที่เป็นโฮโมโลกัสกัน และมียีนที่เป็นโฮโมไซกัสกันอย่างน้อยหนึ่งคู่
12.เทสต์ ครอส(test cross) เป็นการผสมระหว่างต้นที่มีฟีโนไทป์เด่นกับต้นที่มีฟีโนไทป์ด้อย เพื่อต้องการทราบว่าต้นลักษณะ เด่นเป็นลักษณะพันธุ์แท้หรือพันธุ์ทาง ถ้าหากต้นที่ผสมซึ่งเป็นลักษณะด้อยนั้นเป็นพ่อแม่จะเรียกการผสมแบบแบค ครอส(back cross)
13. คารีโอไทป์(karyotype) คือ การศึกษาโครโมโซมโดยการถ่ายภาพแล้วนำภาพถ่ายของโครโมโซมมาจัดเรียงเข้าคู่กันและแบ่ง เป็นกลุ่มๆได้
14. การถ่ายทอดพันธุกรรมลักษณะเดียว(monohybrid cross) เป็นการผสมพันธุ์ซึ่งเราคำนึงถึงลักษณะเพียงลักษณะเดียวและ มียีนควบคุมอยู่เพียงคู่เดียว
15. การถ่ายทอดพันธุกรรมสองลักษณะ(dihybrid cross) เป็นการผสมที่ศึกษาสองลักษณะในเวลาเดียวกันมียีนควบคุมสองคู่
16. ลักษณะเด่นสมบูรณ์(complete dominant) หมายถึง การข่มของลักษณะเด่นต่อลักษณะด้อยเป็นไปอย่างสมบูรณ์ทำให้ พีโนไทป์ของฮอมอไซกัส โดมิเนนท์และเฮเทอร์โรไซโกตเหมือนกันเช่น TT จะมีพีโนไทป์เหมือนกับ Tt ทุกประกอบ
17. ลักษณะเด่นไม่สมบูรณ์(incomplete dominant) เป็นการข่มกันอย่างไม่สมบูรณ์ทำให้เฮเทอร์โรไซโกตไม่เหมือนกับฮอมอ ไซกัสโดมิแนนท์ เช่น การผสมดอกไม้สีแดงกับดอกไม้สีขาวได้ดอกสีชมพูแสดงว่าแอลลีลที่ควบคุมลักษณะดอกสีแดงข่มแอลลีลที่ควบ คุมลักษณะดอกสีขาวได้ไม่สมบูรณ์
18. ลักษณะเด่นรวม(co-dominant) เป็นลักษณะที่แอลลีลแต่ละตัวมีลักษณะเด่นกันทั้งคู่ข่มกันไม่ลงทำให้ฟีโนไทป์ของเฮเทอร์ โรไซโกตแสดงออกมาทั้งสองลักษณะ เช่น หมู่เลือด AB ทั้งแอลลีลIAและแอลลีล IB จะแสดงออกในหมู่เลือดทั้งคู่
